Dat niets van wat je ooit beleefd hebt, werkelijk verloren gaat, bleek toen ik, lezend dat er een nieuwe vertaling van Winnetou op stapel stond, een indianenkreet slaakte. Ik schrijf ‘ik’, maar ik bedoel de schooljongen die in de jaren zeventig de avonturen van Arendsoog en Witte Veder verslond en die de kern uitmaakt van de voortrollende, aanzwellende sneeuwbal die ik (met dank aan de Franse filosoof Henri Bergson) mijn ik noem. Die schooljongen slaakte dus een indianenkreet; de recensent in mij vroeg een recensie-exemplaar aan.
Sommige vrienden die ik deelgenoot maakte van de aanstaande publicatie trokken een wenkbrauw op: ‘Winnetou, kan dat dan nog?’ Veiligheidshalve liet ik mijn indianenkreet daarna achterwege, wie weet welke moderne normen ik had overtreden, hoe had ik zo lichtzinnig kunnen zijn, maar het kwaad was al geschied, mijn onrust gewekt, en op de dag dat ik het boek eindelijk kon openslaan hing de vraag of een nieuwe vertaling van Winnetou I (1893) wel bestaansrecht had als een donderwolk boven de prairie.
De inleiding stelde me gerust. Onomwonden veroordeelt deze korte tekst – ondertekend met ‘de schrijver’, niet ‘Karl May’ – de verdrijving van de Noord-Amerikaanse indianen door Europese kolonisten: ‘Het land dat ze bewoonden was ontegenzeglijk van hen, het werd hun afgenomen […] Van tijd tot tijd werden hun “eeuwige” rechten op “hun” territorium verleend, maar binnen de kortste keren werden ze daaruit weer verdreven […] Men “kocht” hun land, maar betaalde of helemaal niet of met waardeloze spullen waar ze niets aan hadden.’ Als de oorspronkelijke bewoners voor hun rechten opkwamen, werd dat ‘beantwoord met kruit en kogels’, stelt de schrijver verder, en ondertussen werden de onafzienbare kuddes bizons waarvan ze leefden uitgedund.
Dat is, in het eerste deel van de Winnetou-trilogie, een duidelijke stellingname; de Duitse schrijver Karl May (1842-1912) zag de zaken in 1893 scherp. Handenwrijvend dook ik onder in het verhaal.
Lees verder in NRC.Geplaatst 26-2-2022
